Doopsgezinde Gemeente AalsmeerOns kerkgebouw

Home » Wie zijn wij? » Ons kerkgebouw

Ons kerkgebouw

Het kerkgebouw van de Doopsgezinde Gemeente Aalsmeer dateert uit 1927 en is gebouwd naar een ontwerp van J.F. Staal.

In 1987 heeft de provincie Noord-Holland het gehele complex, te weten kerk, voormalige kosterswoning en twee woningen op de provinciale monumentenlijst geplaatst. Want het is een zeldzaam en authentiek voorbeeld van een kerkbouw in het oeuvre van J.F. Staal, een zeldzaam voorbeeld van doopsgezinde kerkbouw in de periode 1920-1940 en het heeft duidelijke kenmerken van de Amsterdamse School en de Nieuwe Zakelijkheid. De kerk heeft een hoogte van 19,5 meter en bood oorspronkelijk plaats aan zeshonderd personen. In 1987 is de kerkzaal opnieuw geschilderd in de oorspronkelijke kleuren. Een ander ontwerp van J.F. Staal in Aalsmeer is de Centrale Aalsmeerse Veiling, tegenwoordig ‘Studio’s Aalsmeer’.

Doopsgezinde kenmerken in ons kerkgebouw zijn:

  • schuurvorm, naar achteren geplaatst, zoals in de tijd van de schuilkerken;
  • hooggeplaatste ramen, die de beslotenheid van de gemeenschap benadrukken;
  • rondgaande lambrisering met gele broederschapsband;
  • banken aan de zijkant, stoelen in het midden. Dit is een overblijfsel uit de tijd van de vervolgingen: rondom de vrouwen zaten ter bescherming in de banken de mannen.

Kenmerken van de Amsterdamse School zijn:

Combinatie van hout met baksteen, de rijk bewerkte bakstenen muur, de silhouetwerking van kerk en woningen, het uitspringen van de gevels en de onderverdeling van de vensters door middel van roeden. Ook het kleurgebruik – zie bijvoorbeeld het spreekgestoelte en de kerkenraadsbanken – van groen, grijs, geel en rood is een duidelijk kenmerk.

Kenmerken van de Nieuwe Zakelijkheid zijn:

Grote, rechthoekige muurvlakken die ongebroken zijn, zoals achtergevel en voorgevel. Vooral de hoofdingang is ingeklemd tussen rechthoekige muurvlakken. De vensters aan weerszijden van de nood(voor)deur en van de dakkapellen tonen een compositie van rechthoeken.

Kunsthistorisch belang

Van kunsthistorisch belang zijn de evangelistenbeelden in de kerkzaal, de lampen en het orgelfront. Aan het exterieur zijn twee gestileerde engelen te zien en het beeldje ‘de zaaier’.

Uitbreiding met nieuwbouw

In 2002 is het naburige pand Zijdstraat 51 bij de Doopsgezinde Gemeente betrokken. Hierin huist het kantoor van Stichting de Binding (Jeugd- en Jongerenwerk voor Aalsmeer) en er is ruimte voor Gemeenteactiviteiten. Een deel van de locatie heeft een woon- en winkelfunctie.

DGA Kerktuin met bloemen en insectenhotel
DGA Kerkzaal Aalsmeer
Beleidsplan - Zaaier2

Vroegere kerkgebouwen

Tot 1780 waren er in Aalsmeer twee Gemeenten: de Friese Gemeente in de (oude) vermaning aan de Uiterweg en de Verenigde Waterlandse en Vlaamse Gemeente aan de Zijdweg/Zijdstraat. In de Friese Gemeente ontstaat in 1780 een splitsing, zodat er vanaf dat jaar drie Gemeenten zijn: de Gemeente in de oude vermaning op de Uiterweg, de Gemeente in de nieuwe vermaning op de Uiterweg en de Gemeente op de Zijdweg/Zijdstraat.

In 1866 verenigden de drie Gemeenten zich, waarna de beide vermaningen aan de Uiterweg worden afgestoten en die aan de Zijdweg/Zijdstraat wordt vergroot. De beide Friese Gemeenten zijn tot 1866 bediend door uit de Gemeenten gekozen liefdepredikers, de Gemeente aan de Zijdweg/Zijdstraat heeft sinds 1738 bezoldigde leraren gehad.

De oude vermaning stamde van voor 1780, de nieuwe vermaning uit 1787. De vermaning aan de Zijdweg/Zijdstraat dateert van 11 december 1642 en is op 18 april 1844 door brand verwoest. Op de oude plaats is op 11 mei 1846 de nieuwe kerk in gebruik genomen.

Na de vereniging op 8 juni 1866 wordt de kerk aan de Zijdstraat in 1867 vergroot en op 22 december 1867 weer in gebruik genomen. (De bouwtekening is te zien in de Beelddatabank van de Doopsgezinde Bibliotheek.)

In juli 1925 wordt deze kerk verlaten en op dezelfde plaats wordt op 8 januari 1928 een nieuwe kerk in gebruik genomen.

DGA tekening 1867 Vergrooting Doopsgezinde kerk Aalsmeer J. Scholten

Het orgel

Iedere bezoeker aan ons kerkgebouw wordt aangenaam getroffen door het bijzondere orgelfront en de rijke klanken van het Ibach-orgel.

In 1881/1882 bouwde Richard Ibach (1812-1889) uit Barmen (Duitsland) een tweeklaviersorgel met aangehangen pedaal, dat het toenmalige dienstdoende kabinetorgel verving. Van het neogotische front is nog een fragment bewaard gebleven. Het orgel telde vijftien registers en de kosten bedroegen ƒ 3.800,-.

Toen in 1926 de oorspronkelijke kruiskerk vanwege bouwvalligheid werd gesloopt is het orgel, voorzien van een architectenfront met invloeden van de Amsterdamse School en De Stijl, overgeplaatst naar het huidige kerkgebouw.

Sindsdien is het orgel met enige stemmen uitgebreid (afwijkende registerknoppen) door Orgelbouwer Flentrop in 1949 en in 1970.

Op 16 juli 1992 werd aan Flentrop de opdracht verstrekt tot het opknappen, restaureren en uitbreiden van het orgel. Adviseurs waren D. Klomp en H. de Vries. Dankzij deze renovatie is het orgel een eind in de richting van de oorspronkelijke staat gebracht.

Ook in het najaar van 2013 is het orgel grondig gerestaureerd door de firma Flentrop. Daarbij is ook het speelmechaniek opnieuw afgeregeld, waardoor het orgel weer uitstekend bespeelbaar is.

DGA Ibach orgel organist Ruud Kooning